Druppelirrigatie in mais levert wisselende resultaten op
Meer mais met minder water. In de afgelopen droge zomer gaf druppelirrigatie in een proef in het Overijsselse Geesteren een topresultaat. Vorig jaar was een proef met dit arbeidsintensieve systeem in het Brabantse Alphen niet voor herhaling vatbaar.
In het kader van het project 'Grondig boeren met mais' werd in het vochtige 2021 een proef met druppelirrigatie aangelegd bij melkveehouder Patrick Hoefmans in Alphen. Hier werd op 1 hectare iedere nacht water tussen de maisrijen gedruppeld. Vanaf 1 juni één uur per nacht, vanaf 1 juli twee uur, omdat de capaciteit van de pomp beperkt was.
De mais werd vergeleken in een strokenproef op hetzelfde perceel, waar met de haspel zou worden beregend. 'Er is in totaal 1.600 kuub water bevloeid en de haspel voor de referentie is niet uit de schuur geweest. En nog was er geen verschil in maisopbrengst te zien', blikt ruwvoerexpert Mark de Beer van Groeikracht terug.
Sensor
Mocht de proef opnieuw worden aangelegd, dat zou De Beer kiezen voor een reactief systeem, waarbij een sensor kijkt naar de hoeveelheid vocht in de bodem, zodat naar behoefte kan worden gedruppeld.
We leggen aan het kopeind een brandweerslang met koppelingen
Het viel de ruwvoerexpert op dat de wortels bij druppelirrigatie minder ontwikkeld waren. 'De plant is lui en de wortels gaan niet op zoek naar water, wanneer er genoeg in de directe omgeving voorhanden is. Dit is niet erg, zolang het systeem blijft druppelen. Dit zou kunnen betekenen dat de mais gevoeliger is voor wind. Het wortelpakket is een verankering. Wij hebben in de proef overigens geen problemen met omgewaaide planten waargenomen.'
Bewerkelijk
Een nadeel is volgens De Beer dat het aanleggen en weghalen van druppelirrigatie bewerkelijk is. De slang is vrij eenvoudig met een machine te leggen, maar het aansluiten vraagt aandacht. 'De slangen moeten op de kopeinden goed in de grond liggen. Dat was met de spade een zware klus. Diepte is belangrijk. Wanneer een kraai vocht signaleert, dan gaat deze op zoek en pikt aan de slang.'
Het vogelprobleem is bekend bij directeur Boike Damhuis van Water4all, leverancier van druppelirrigatie. 'We adviseren om de slangen op 10 centimeter diepte te leggen.' De arbeid valt mee volgens hem. 'We leggen aan het kopeind een brandweerslang met koppelingen. Van daaruit worden rechte lijnen gereden. Aan het eind van het perceel wordt iedere slang doorgesneden en dichtgemaakt. We lussen niet.'
Slangen breken
Ook de slangen er weer uit halen is soms lastig, weet De Beer. 'Stel dat de slang onder het rijspoor van de trekker met kieper van de oogst ligt, dan is de grond zo verdicht dat de slang er lastig uit komt. Zeker omdat voor eenjarig gebruik goedkope slangen worden ingezet, willen deze nog weleens breken.' Damhuis zegt dit niet te herkennen.
Mede vanwege de arbeid en de kosten koos Hoefmans ervoor om het systeem dit jaar niet opnieuw in te zetten op een proef met druppelirrigatie. Ook speelde dat het perceel dit jaar met gras is ingezaaid. 'Je kunt niet overal zomaar druppelirrigatie toepassen. Je hebt ook een pomp en een ontijzeringsinstallatie nodig. We zagen toch wat roest op de slangen, terwijl de bron geschikt was om vee te drenken.'
'Bij het dagelijks druppelen is de kans op het dichtslibben van de gaatjes klein. Dit wordt anders wanneer je enkele dagen overslaat omdat je met behulp van een sensor druppelirrigatie toepast. Dan heb je kans op dichte gaatjes', legt de melkveehouder uit.
Bezigheidstherapie
Achteraf gezien had De Beer ook dit jaar wel een proef willen hebben. 'Wanneer je als ondernemer vier keer moet beregenen of wanneer je een paar ton droge stof of een hogere zetmeelopbrengst hebt, is druppelirrigatie zeker de moeite waard. Bij weinig verschil is het een dure bezigheidstherapie.'
Volgens Damhuis is dit niet helemaal het geval. 'Normaal gesproken heb je iedere zomer een aantal dagen droogte. Dan kan de druppelirrigatie wel een plus geven in opbrengst. In Geesteren was er bij de druppelirrigatie in 2021 een kleine plus in kolfopbrengst ten opzichte van niet beregenen.'
Vogelwerkgroep Geesteren
Water4all werkte ook dit jaar mee aan een proef met druppelirrigatie van de Vogelwerkgroep Geesteren. Die wilde met dit systeem het bodemleven in stand houden, waardoor met wormpjes voer ontstaat voor jonge vogels. De vogelwerkgroep heeft de ervaring dat als gevolg van droogte vooral het tweede legsel van weidevogels doodgaat door voedseltekort.
Ook in Geesteren werd gebruikgemaakt van wegwerpslangen. Hier werd dit vergeleken met niet beregenen. Daar was 2022 een gunstig jaar voor. Zonder irrigatie zijn de planten verdord en hadden veel planten geen kolven. Bij de druppelirrigatie komen ze tot meer dan 400 gram per stuk.
Subsidie
Damhuis stelt dat het aanleggen van druppelirrigatie in mais subsidiabel is. 'Aan slangen kost dit 465 euro. We hebben voor 150 euro per dag een machine te huur, waarmee de maisteler zelf meerdere hectares kan aanleggen en een werktuig waarmee je de slangen eruit kunt halen. We zorgen dan dat die worden gerecycled.'
Het aanleggen kan van vlak na de zaai tot een maislengte van 20 centimeter. 'Het mooiste is wanneer alles op gps gebeurt, maar het kan ook zonder, bijvoorbeeld wanneer de planten er al staan.'
