Data+helpen+biologische+varkenshouder+bij+voederproeven
Nieuws
© It's A Leonie Photography Vaarhorst

Data helpen biologische varkenshouder bij voederproeven

Biologisch varkenshouder Ruben Exterkate uit het Overijsselse Bentelo heeft een passie voor data. Dat maakt hem en zijn bedrijf geschikt voor het doen van proeven. Proeven die van toegevoegde waarde zijn voor de biologische varkenshouderij, maar ook voor de gangbare varkenshouderij.

Dochteronderneming Reudink van ForFarmers verraste op 31 mei 2021 met het bericht dat het bedrijf van Exterkate biologisch proefbedrijf zou worden. Een primeur, want biologische varkensproefbedrijven zijn er niet. De varkenshouder zit nu nog volop in de transitie van gangbaar met 750 zeugen naar biologisch met 170 zeugen.

'We zijn nu op een punt beland dat alles begint te normaliseren en dan heb ik het nog niet over optimaliseren', zegt de ondernemer. De switch van gangbaar naar biologisch is volgens hem een rationele. 'De wereld om ons heen verandert. De afzet loopt nu wat stroef, maar ik ben ervan overtuigd dat biologisch een groeimarkt is waar kansen liggen voor ons bedrijf.'

Geautomatiseerd en gedigitaliseerd

De oudste zeugen zijn nu vierdeworps en de vleesvarkensstroom is nu van een dusdanig niveau dat de leveringen vast kunnen worden ingepland. Wat het bedrijf van Exterkate zo geschikt maakt als proefbedrijf, is dat bijna alles er is geautomatiseerd en gedigitaliseerd.

Ik kijk nog hoe ik liquiditeit kan koppelen aan data, dat geeft nog meer inzicht

Ruben Exterkate, biologisch varkenshouder in Bentelo

Alle varkens zijn voorzien van een chip. De zeugen worden dagelijks automatisch gewogen. De varkenshouder weegt de biggen bij de geboorte en als er wordt gespeend. De vleesvarkens worden iedere twee weken gewogen. Het voeren gaat volledig geautomatiseerd via computergestuurde droogvoerinstallaties (CDI). 'We kunnen op dierniveau voeren', zegt de ondernemer.

Ruben Exterkate weegt de biggen bij de geboorte en bij het spenen.
Ruben Exterkate weegt de biggen bij de geboorte en bij het spenen. © It's A Leonie Photography Vaarhorst

Exterkate chipt de biggen wanneer hij ze voor het eerst door de handen krijgt. Extra tijd kost dat niet, want het chippen is een vast onderdeel van het bedrijfsproces. Dat geldt ook voor het bijhouden van de data-informatie die daaruit voortrolt. 'Al is het nog best wel zoeken hoe al die informatie zo efficiënt mogelijk kan worden geanalyseerd', geeft de varkenshouder toe.

Exceloverzichten

Voor Exterkate ondernemer werd, werkte hij als bedrijfsadviseur. Daarom is het niet vreemd dat hij een passie heeft voor data en Exceloverzichten. Van alle dieren is het geboortegewicht bekend, het speengewicht, de voeropname, het aflevergewicht, het gewicht van de zeugen, wanneer ze gedekt zijn, het medicijngebruik enzovoorts.

'Het duurt niet lang meer voor de slachtdata daar ook bijkomen', zegt Exterkate. Bij Vion-dochter De Groene Weg doet hij samen met tien andere biologische varkenshouders mee aan een pilot met softwarebedrijf LeeO. Dat bedrijf bouwt aan een applicatie die de hele levenscyclus van het varken individueel in kaart brengt. 'Op basis van al die informatie op dierniveau kan ik dan bijvoorbeeld beslissen van welke zeug ik afscheid neem of welke ik wil aanhouden voor de zuivere lijn', legt de Bentelose varkenshouder uit.

Zaken inzichtelijk maken

'Met data maak je zaken inzichtelijk. Er is nog zoveel wat we niet weten', merkt de ondernemer op. De data helpen hem ook bij het selecteren van dieren die hij aanmeldt voor de slacht. De biggen groeien vanaf de geboorte in 167 dagen naar een slachtrijp varken. De gemiddelde levensgroei ligt rond de 700 gram per dag.

De levensgroei ligt in Bentelo rond de 700 gram.
De levensgroei ligt in Bentelo rond de 700 gram. © It's A Leonie Photography Vaarhorst

Zes weken voor ze weggaan voor de slacht, moet Exterkate bij De Groene Weg aangeven hoeveel dieren hij gaat leveren. 'In bio zit een enorme financiële prikkel op het afleveren van vleesvarkens binnen het gewenste gewichtstraject en voor vleeskwaliteit', licht hij toe.

Het verschil tussen goed en slecht selecteren komt al gauw overeen met een jaarsalaris. 'Ik kijk nog hoe ik de liquiditeit van het bedrijf kan koppelen aan de data. Zeker nu de marges onder druk staan, geeft dat extra inzicht', stelt de ondernemer.

Betrouwbaar onderzoek

Het bedrijf van Exterkate is in aantal dieren groot genoeg om betrouwbaar onderzoek te doen. Maar vooral het feit dat er zoveel data worden verzameld, maken de locatie uitermate geschikt voor het doen van voederproeven.

Matty van Tilburg, specialist biologische varkenshouderij bij Reudink, begeleidt de proeven. Ook zij is blij met de data die de Bentelose varkenshouder verzamelt. 'De omloopsnelheid bij vleesvarkens is groot. Bij die diergroep worden daarom volop voederproeven gehouden. Bij gespeende biggen gebeurt dat minder en bij zeugen maar amper. Op dit bedrijf kunnen we met alle informatie die beschikbaar is wel onderzoek doen bij zeugen', zegt zij.

Gefermenteerde vloeibare grondstoffenmix

Om de gezondheid van biggen te verbeteren, wordt in de gangbare varkenshouderij vaak gewerkt met Nutriferment. Een gefermenteerde vloeibare grondstoffenmix op basis van tarwe, gerst en sojaschroot. Dit product wordt geleverd in containers van 1.000 liter en die hoeveelheid is voor de meeste biologische varkenshouders te veel. Om toch de voordelen te kunnen pakken van zo'n gefermenteerd product, is gezocht naar een andere toepassing met hetzelfde effect.

Die andere toepassing is Reudink RS Health geworden. Dat product werd op het bedrijf van Exterkate getest. RS Health wordt geleverd in potjes van 50 gram en de inhoud daarvan kan een veehouder zelf aanlengen met water. Exterkate vernevelde het product in de CDI bij de kraam- en gespeende biggen. Een student van Hogeschool Inholland analyseerde de data en keek daarbij specifiek naar de groei van de biggen.

Exterkate is enthousiast over het resultaat. Zelfs zo enthousiast dat hij het product standaard in de bedrijfsvoering heeft opgenomen. De sterfte na spenen daalde onder de 1,5 procent. En met name de lichtste biggen blijken er baat bij te hebben. Die groeien nu net zo hard als de zwaarste biggen, met eenzelfde voederconversie. 'Ik verbaas me nog iedere dag over de groei die we halen. Qua gezondheid zie ik een significant verschil', merkt de ondernemer op.

Groei van 400 gram per dag

Van geboorte tot een leeftijd van tien weken wordt bij de biggen een groei gehaald van zo'n 400 gram per dag. De CDI is ingesteld op een gemiddelde groeicurve. Exterkate: 'Maar daar zit ik continu boven. Soms wel tot 200 procent, dus schakel ik eerder over op een ander voer.'

De varkenshouder speent de biggen wanneer ze zes weken oud zijn. Door op latere leeftijd te spenen, wordt een speendip voorkomen. 'Je wint het altijd wanneer je rond het spenen de gezondheid goed houdt', is zijn ervaring.

Voercurve aangepast

Van Tilburg ziet de data die Exterkate verzamelt ook. Wat haar onlangs opviel, was dat het gewicht van de derdeworpszeugen daalde. Exterkate: 'We lopen technisch voor op ons streven en de zeugen zagen er goed uit. Op het oog zie je niet dat ze gewicht inleverden.'

De voercurve is nu aangepast. 'Een dragende zeug mag best iets meer hebben', zegt Van Tilburg aan. 'De voeding van de zeug tijdens de dracht bepaalt in belangrijke mate het levensverloop van de biggen.'

Speerpunt in het onderzoek de komende jaren wordt circulair voeren, met het accent op de zeugen. Concreter kan Van Tilburg daarover nu nog niet zijn. 'Bovendien rolt het ene onderzoek vaak weer voort uit het andere. Veel van de kennis en ervaring die we opdoen, zal ook voor gangbare varkenshouders interessant zijn.'

Circulair werken

Exterkate zet met zijn bedrijf ook in op circulariteit. Sinds kort werkt hij samen met een akkerbouwer op landgoed Twickel in Delden. Die krijgt de mest uit Bentelo. Het graan dat de akkerbouwer teelt, is voor food. Dat wat daarvoor niet geschikt is, gaat naar de vleesvarkenshouder die biggen van Exterkate betrekt. Exterkate krijgt het stro. Reudink begeleidt hem daarbij met passend advies en het leveren van voeders.

Bij het bedrijf hoort 10 hectare. In 2023 zit de omschakeling van de grond erop en geldt die ook als biologisch. Op de 10 hectare staat gras. De eerste snede ging dit jaar in balen en wordt gevoerd aan de varkens. De overige sneden gingen naar een melkveehouder. 'Voor de middellange termijn onderzoek ik nog wat ik op de 10 hectare zal gaan telen', zegt de ondernemer.

Circulair werken noemt de biologische varkenshouder mooi, maar is voor iedereen wel even wennen. 'Bijvoorbeeld uit oogpunt van kosten kan de mest veel beter worden afgevoerd, maar in de huidige situatie ga je nu niet meer alleen voor je eigen kortetermijngewin. En het is best moeilijk om dat los te laten', geeft hij toe.

Ruben Exterkate, biologisch varkenshouder in Bentelo
Ruben Exterkate, biologisch varkenshouder in Bentelo © Léonie Vaarhorst

Bedrijfsinformatie
Ruben Exterkate heeft een biologische varkenshouderij in het Overijsselse Bentelo. Hij heeft 170 zeugen en 4.800 biggen op jaarbasis. De helft van de biggen wordt verkocht. Er zijn duizend vleesvarkensplaatsen inclusief ruimte voor eigen opfokzeugen. Het bedrijf heeft 1,5 fulltimemedewerker in dienst, 10 hectare grond en 1 hectare uitloop met modderpoel.

© 2020 Smartfarming.nl is een uitgave van AgriPers bv.