Kan waterstof interessant zijn voor de tuinbouw?

Groene waterstof bevindt zich op het punt waar zonne-energie twintig jaar geleden stond. Rond 2000 was er wereldwijd cumulatief 800 megawatt aan opgesteld vermogen zonne-energie geïnstalleerd. In 2022 was dat ruim 800 gigawatt, waarvan in Nederland 17 gigawatt. Het wereldwijd geïnstalleerde vermogen aan elektrolysecapaciteit, de techniek die wordt gebruikt om water in zuurstof en waterstof te splitsen, lag in 2022 rond 500 tot 800 megawatt.

De Nederlandse overheid heeft de ambitie de elektrolysecapaciteit op te schalen naar meerdere gigawatts in 2030. 'Dat is een flinke opgave', vindt de waterstofexpert. 'Er is nu namelijk nog maar één draaiende elektrolyzer (van 1 megawatt) die al enige tijd waterstof produceert. Er zijn wel veel plannen, maar voordat die zijn gerealiseerd, zijn we zeker een paar jaar verder.'

Lastige discussie

Van der Burg verwacht dat er de komende tien tot vijftien jaar slechts een beperkte hoeveelheid groene waterstof beschikbaar is. De grote vraag is dan: wie heeft daar recht op? 'Dat is een lastige discussie', vindt de waterstofexpert.

'Met het oog op de energietransitie is het meest logisch waterstof in te zetten in de toepassing waar dit het beste tot zijn recht komt. Dat is in industrieën waar geen alternatieven zijn, zoals de zware industrie en lucht- en scheepvaart.'

Ontwikkelingen in de gaten houden

Ook vanuit de tuinbouw worden de ontwikkelingen in de gaten gehouden. Toch ziet Van der Burg daar voorlopig geen grootschalige toepassingsmogelijkheden. 'De glastuinbouw heeft een geweldig alternatief: aardwarmte', stelt hij.

'Met aardwarmte kunnen glastuinders een groot deel van de baseload van de tuinbouwvoorziening invullen. Er wordt zelfs al geëxperimenteerd met aardwarmte opslaan in een minder diepe aardlaag, zoals hoge temperatuuropslag bij Agriport.'

Hoge temperaturen

Daarbij stelt de waterstofexpert dat de tuinbouw vooral laagwaardige warmte nodig heeft. 'Waterstof is juist interessant voor industrieën die met hoge temperaturen werken. Dus je kunt je afvragen of het efficiënt is een schaars goed als groene waterstof elders in te zetten. Op korte termijn is het beter niet te wachten op waterstof, maar de laagwaardige warmtevraag in te vullen met restwarmte, geothermie of grote warmtepompen.'

In de toekomst is het misschien wel mogelijk de warmtekrachtkoppeling te laten draaien op groene waterstof. 'Uitdaging daarbij is dat de waterstof per as moet worden aangevoerd. Dat kan per tubetrailer op eenzelfde wijze als CO2 nu wordt aangevoerd. Maar gezien de hoeveelheden die nodig zijn, zal dit niet snel rendabel zijn', zegt Van der Brug.

Infrastructuur

'Dit kan veranderen als er een regionale waterstofinfrastructuur komt, maar het is hoogst onzeker of dat rendabel is', stelt de waterstofexpert. Alternatief is lokaal waterstof produceren via een zonne- of windpark in de buurt.

Eenzelfde uitdaging bestaat bij waterstof die op zee wordt geproduceerd. Dit moet worden getransporteerd en opgeslagen. Bestaande platforms en gaspijpleidingen zijn daarvoor deels te hergebruiken. 'Onderzoek en pilots moeten uitwijzen of opslag in lege gasvelden onder de Noordzee haalbaar is.'

Elektriciteitsprijs

TNO heeft een kostencurveanalyse gemaakt om meer duiding te geven. 'Bepalend zijn de elektriciteitsprijs, de investeringskosten voor de elektrolyzer en het aantal uren dat de machine draait', zegt de waterstofexpert.

Toch blijven de exacte kosten onduidelijk. 'Afhankelijk van het type elektrolyzer en de grote van het project komen wij uit op investeringskosten van 1 tot 1,5 miljoen euro per megawatt. Shell meldde onlangs voor het project 'Holland Hydrogen' van 200 megawatt 1 miljard euro kwijt te zijn', weet Van der Brug.

Hoge materiaalkosten

Omdat groene waterstof nog in de kinderschoenen staat, wordt op korte termijn eerst een kostprijsstijging voorzien. 'De materiaalkosten zijn hoog en de risico-opslagen zijn groot. Er moet nog veel onderzoek worden gedaan. Ook op het gebied van veiligheid', zegt de waterstofexpert. 'Cruciaal is dat we leren van de eerste projecten. Helaas zien we dat kennisdeling nog te beperkt is.'

Op lange termijn dalen de prijzen, omdat meer spelers op de markt komen en de technologie de mogelijkheid krijgt op te schalen.

Van der Burg adviseert niet te wachten op waterstof. 'Het is een mooie toevoeging aan de energiemix. Maar verwerk het in de langetermijnplanning. Investeer op korte termijn in andere alternatieven.'